Honderd jaar Levende Talen (1911–2011; Verleden en toekomst van het taalonderwijs

Samenvatting

Honderd jaar lang al komt Levende Talen op voor goed taalonderwijs door goede taaldocenten, die daarvoor ook goed beloond moeten worden. Heel wat generaties van kinderen, van een groeiende diversiteit, hebben hun taalvaardigheid, en daarmee heel wat meer, onder andere te danken aan deze docenten. Die taaldocent is in honderd jaar tijd wel veranderd. De moderne docent is niet meer alleen de overdrager van kennis maar ook de instructeur bij het ontwikkelen van vaardigheden, niet meer met de grammatica-vertaalmethode maar met communicatief onderwijs, met nog steeds plaats voor de ondersteunende rol van functionele grammatica. Van overhoorder en corrector is hij of zij soms een ‘digidocent’ geworden, of eigenlijk: een combinatie van alle rollen die ik net genoemd heb. De taaldocent van nu is de echte multitasker! Of die docent nu een griffel, een kroontjespen, een krijtje of een iPad als voornaamste wapen hanteert: de taaldocent blijft de cruciale succesfactor in de les Nederlands of vreemde talen, want alle moderne hulpmiddelen kunnen een goede docent wel ondersteunen maar niet vervangen.

INHOUD

Felicitatie | Marja van Bijsterveldt-Vliegenthart

Honderd jaar Levende Talen: Hulde aan de taaldocent | Toon van der Ven

TERUGBLIK

Vier mijlpalen in het honderdjarig bestaan van de Vereniging van Leraren in Levende Talen | Arie Hoeflaak   8

Quousque tandem: De oprichting van Levende Talen | Frans Wilhelm   14

Het schoolvak Nederlands in honderd jaar: Een beschouwing | Piet-Hein van de Ven   20

De strijd voor taalkunde in het schoolvak Nederlands: Na veertig jaar eindelijk voet aan de grond? | Hans Hulshof & Peter-Arno Coppen   26

Honderd (en nog wat) jaar literatuuronderwijs Nederlands | Joop Dirksen   32

Veertig jaar literatuurdidactiek moderne vreemde talen | Jef Jacobs   38

Honderd jaar Fries in het onderwijs | Alex Riemersma   44

Een spiegel van de tijd: Levende Talen van 1914 tot 2004 | Arthur van Essen   50

Afscheid van O. den Beste: Opleiding en beroepstrots van leraren moderne vreemde talen | Erik Kwakernaak   56

Vreemdetalenonderwijsbeleid in Nederland: Van Horizon Taal (1990) tot Vreemde talen in het onderwijs (2008) | Theo van Els & Dirk Tuin   62

Oude en nieuwe Levende Talensecties | Erik Kwakernaak   68

Talenexpo.nl   74

TOEKOMST

De toekomst van het taalonderwijs | John Daniëls   78

Niet alleen maar Nederlands, Frans, Duits, Engels | Toon van der Ven   83

Scholen bouwen voor de toekomst: Leren van het verleden | John Daniëls   86

De docent van de toekomst moet leren omgaan met diversiteit | Peter Broeder &

Mia Stokmans   88

Doeltaal-voertaal: Probeer het maar eens als beginnend docent | Antje van der Tak   90

Een drempelloze overgang van Engels mbo naar hbo: Haalbaar of toekomstmuziek? |

Marianne Driessen   91

Vroeg vreemdetalenonderwijs in 2111 | Elly Deelder   92

LinQ: Versterking talenonderwijs Frans en Duits over 100 jaar | Séverine Blache   93

Tweetalig onderwijs in 2111: Volkomen vanzelfsprekend | Onno van Wilgenburg   94

Onderzoek naar taalverwerving vindt te weinig weerklank in het taalonderwijs |

Gerard Westhoff   95

De innovatieve taaldocent van de toekomst is een netwerkende taaldocent | Rick de Graaff & Kristi Jauregi   96

TPRS, een nieuwe manier van taalonderwijs: Wat ik hoor vergeet ik, wat ik zie weet ik en wat ik doe onthoud ik | Alike Last   98

Laten we vooral ook opleiden voor de toekomst | Hans van Driel & Emmeken van der Heijden   100

Werken met weblogs | Guus Perry   102

De docent Nederlands van de toekomst | Willy Weijdema   104

Taal Expertise Centrum op het IJburg College: Docenten en leerlingen maken samen taal-onderwijs van de toekomst | Barbara Krstovic & Karen Verheggen   106

Nederlands leren zonder boek | Wilma van der Westen   108

Leerlingen stellen eisen aan hun docent Duits | Kerstin Hämmerling   110

Taalbeleid: Nieuwe antwoorden op nieuwe vragen? | Wilma van der Westen   111

Overopa, had je ook Engels op school? | Huub van den Bergh   113

Hoe motiveer je de leerling van de toekomst? Advies: Vraag het de leerlingen van nu! |

Karen Verheggen & Johan Keijzer   114

De toekomst van de virtuele leeromgeving | Nick Zwart & John Daniëls   116

Nieuwe ICT-toepassingen in het taalonderwijs | Rintse van der Werf & Anne Vermeer   120

Over honderd jaar hoeven leerlingen niet allemaal tegelijk in de gymzaal examen te doen:

Op weg naar flexibele, adaptieve examens online | Helmut Rauschenberg   122

Gespreksvaardigheid en holografische simulaties op ERK-niveau: Een toekomst-perspectief? | Bas Trimbos   125